Allurar rigakafin COVID-19: Damuwa kan Sayen ta, Adana ta da Gudanar da ita

- Ma'aikatar lafiya a Najeriya ta bayyana wa sanotoci shirin gwamnati wajen saye, adanawa da gudar da riga-kafin COVID-19

- Bayanan da ma'aikatar ta gabatar sun nuna adadin kudi da ake buqata domin sayen allurar riga-kafin

- Ministan Lafiya ya bayyana buqatuwa da za a yi na siyan riga-kafin a shekaru biyu masu zuwa

Jaridar Daily Trust ta ruwaito cewa, duk da tabbacin da Gwamnatin Tarayya ke da shi na iya samar da allurar riga-kafin COVID-19 da ake matukar bukata kuma har ma da yin ta kyauta a kan ‘yan Nijeriya, majalisar dattijai da wasu bangarorin‘ yan Nijeriya suna tunanin akasin haka a tsakanin N400bn da aka shirya kashewa.

Kodinetan rundunar tsaro ta kasa (PTF) a kan COVID-19, Dokta Sani Aliyu, a ranar Talata, ya ce allurar rigakafin ta COVID-19, lokacin da Gwamnatin Tarayya ta sayo ta, za a yi wa ‘yan Nijeriya ne kyauta.

Dakta Aliyu ya ce gwamnati na da isasshen shiri kan yadda za a kai da bayar da allurar tare da bayar da tabbacin cewa za a yiwa ‘yan Nijeriya allurar rigakafin.

Ya ce, “Jiya shugaban ya ba wa PTF ikon ci gaba da shirye-shirye dangane da allurar riga-kafin.

“Shugaban kasar ya kuma ba mu umarnin yin tattaki cewa a samar da allurar riga-kafin COVID-19 a Najeriya.

“Za a samu allurar riga-kafin COVID-19 a Nijeriya ta hanyar tsarin GAVI.

“Mun riga mun tabbatar da cewa za mu sami 20% cikin 100% na yawan mu da GAVI zai ba su; wanda kusan 'yan Najeriya miliyan 40 ne. Ba za su bukaci biyan wannan ba (allurar riga-kafin)."

Da yake bayanin cewa 'yan Najeriya na iya yin jinkirin karbar alluran rigakafin, Dr. Aliyu ya ce ana kokarin wayar musu da kai da kuma isar da allurar a duk fadin kasar.

Ya ce, “Mun ci gaba da aiki tare da Ma’aikatar Lafiya ta Tarayya da kuma Hukumar Kula da Kiwon Lafiya a Matakin Farko (NPHCDA).

KU KARANTA: Najeriya ta kashe makudan kudade wajen biyan bashi cikin watanni tara

“NPHCDA na da kwarewa sosai wajen isar da alluran riga-kafi a duk fadin kasar. Sun shiga cikin riga-kafin cutar shan inna.

“Ko a wannan lokacin, suna da alhakin bayarwa a ci gaban allurar riga-kafin yara a duk faɗin ƙasar. Don haka suna da kwarewa sosai.

“Babban kalubalen da za mu fuskanta game da riga-kafin ba zai zama kayan aiki ba.

“Babban kalubalen shi ne yadda jama’a za su yarda da lafiyar allurar tare da bari a yi musu riga-kafin.

Kalubalen zai yi daidai da wanda muke da shi da cutar shan inna.”

Ministan Lafiya, Dr. Osagie Ehanire, tun da farko ya ce Gwamnatin Tarayya a shirye take matuka don samun nasarar rigakafin COVID-19 don ceton rayuka.

Dokta Ehanire ya fadi haka ne a ranar Litinin a Abuja yayin da yake yi wa shugabannin majalisar dattawa bayani kan shirye-shiryen gwamnati na sayan rigakafin COVID-19 na kimanin N400bn.

Ministan ya lura cewa kasar da ta yi nasarar yaki da cutar shan inna za ta yi amfani da wuraren ajiya guda daya (sarkakiyar sanyi) don adana maganin rigakafin sannan ya kara da cewa kimanin N400bn za a bukata don yin allurar kashi 70 cikin 100 na yawan al’ummar Nijeriya miliyan 211 a kan dala 8 ga kowane mutum.

A cewarsa, za a bukaci N156bn a 2021 da kuma N200bn a 2022.

Duk da haka, a taron wanda ya samu halartar takwararsa a Ma’aikatar Kudi, Kasafin Kudi da Tsare-Tsare ta Kasa, Dokta Zainab Ahmed, da shugabannin hukumomin gwamnati da suka dace, Sanatocin sun nuna shakku kan yadda Gwamnatin Tarayya za ta iya adana da kuma rarraba allurar.

Shugaban Majalisar Dattawa, Ahmad Lawan, da takwarorinsa sun ce ya kasance ciniki mai kyau a kashe N400bn don kare ’yan Najeriya daga cutar mai saurin kisa kuma Majalisar Tarayya a shirye take ta tallafa don samar da kudin.

Lawan, ya dage cewa dole ne Ma’aikatar Kiwon Lafiya ta shawo kan majalisar cewa tana da isassun kayan aiki da ma’aikata don gudanar da riga-kafin.

Lawan ya ce, “A zahiri, muna so ku gaya mana yadda za mu iya samar da allurar rigakafin ta yadda ba za a same shi kawai ba, amma ya kasance mai tasiri matukar tasiri; cewa ba'a warware shi ba saboda kowane ƙalubale a fannin adanawa ko yayin safara.

“Kuma mun san namu yanayi ne mai wahalar gaske wani lokaci mawuyacin yanayi.

“Muna bukatar samun dabarun yadda muka yi niyyar yin hakan domin kar mu shiga cikin wani rikici. Idan ba mu da wani tsari a kasa, gara maganin ya yi jinkiri. Sanya kayan aikin (wuraren adana su) sannan a yiwa mutanen mu allurar riga-kafi ya fi shigo da riga-kafin, a gurbace ya kuma kashe mutanen mu."

Da yake amsawa, Dokta Ehanire ya kawar da tsoron ‘yan majalisar, yana mai ba da tabbacin cewa gwamnati a shirye take sosai don samun nasarar riga-kafin COVID-19.

Ministan ya bayyana cewa gwamnati na tattaunawa da manyan masana’antun kasashe daban-daban kuma tana da kwararrun ma’aikata, tare da sanya ingantattun kayayyakin sanyaya wuri don adana maganin.

A nata bangaren, Darakta Janar ta Hukumar Kula da Abinci da Magunguna ta Kasa (NAFDAC), Farfesa Mojisola Adeyeye, ta ce hukumarta, a matsayinta na mai kula da magunguna, za ta tabbatar da alluran riga-kafin da gwamnati ta samu sun samu kulawa.

Har yanzu bai gamsu da bayanan da jami'an suka gabatar daga Ma'aikatar Lafiya ba, Lawan ya ce, "Ban gamsu da bayanin ka ba a shirye muke da mu kawo rigakafin.

“Ya kamata ku kara kaimi don shawo kaina cewa mun shirya.

“Wannan lamari ne na rayuwa da mutuwa. Ni ba Thomas kadai nake shakka ba; Ni ina shakkar Ahmad ma." Ya kara da cewa kamata ya yi ministan kiwon lafiya ya samar da jerin sunaye da wuraren da za a ajiye riga-kafin domin zuwa dubawa.

Har ila yau, Mataimakin Shugaban Majalisar Dattawa, Ovie Omo-Agege, yace: "Nima ina shakkar Omo-Agege," kuma ya nuna damuwar cewa har yanzu gwamnati ta shirya wurin ajiyar allurar riga-kafin a Abuja, Kano, Enugu da Legas kuma ya tambaya me yasa ba a saka Kudu maso Kudu a cikin shirin ba.

Omo-Agege ya ci gaba da cewa yana cikin fargabar cewa alluran riga-kafin kan iya rasa tasiri a kan hanyar zuwa Kudu maso Kudu, don haka ya umarci NAFDAC da ta tabbatar da cewa ‘yan kasa, musamman daga shiyyar, ba za su qare da samun gurbatacciyar allurar riga-kafin da ka iya cutarwa ba .

Don haka, 'yan majalisar suka bukaci jami'an kiwon lafiya da su ba da hujja don' yan Najeriya su rungumi allurar riga-kafin.

Ministan na lafiya, ya dage cewa Najeriya, wacce ta yi nasarar yaki da cutar shan inna, za ta yi amfani da wuraren adanar da aka yi amfani don shan inna wajen adana maganin riga-kafin na COVID-19

Ya ce, “Ba tare da wuraren adana kaya ba, duk allurar rigakafin da ke gudana ba zai yiwu ba saboda abin da muke amfani da shi kenan. Abinda kawai ake bukata shine kara su.

“In ba tare da wadannan kayayyakin aikin ba, da ba zai yiwu a kawar da cutar shan inna ba kuma a yi riga-kafin yau da kullun. Tsarin aiki ya kasance, muna so mu gina shi ne saboda wannan kalubalen. ”

Don haka, ya bukaci majalisar dattijai da ta aminta da shirin gwamnati game da shirin rigakafin COVID-19.

A halin da ake ciki, wani masanin ilmin likitanci kuma masanin kiwon lafiyar jama'a, Farfesa Oyewale Tomori, yayin da yake magana kan sayen maganin, ya ce dole ne allurar ta zama kyauta.

Farfesa Tomori ya ce yanzu ne lokacin da gwamnati za ta samar da bayanai ga ‘yan kasa, amma ya kara da cewa akwai tamboyoyi da zai yi wa gwamnatin ta ba da amsoshi tukuna.

Hakanan, Shugaban Karamin Kwamitin Kula da Lafiya na Babban Birnin Tarayya (FCT) Kwamitin Shawara na Kwararrun Masana kan COVID-19, Dokta Ejike Orji, ya ce hanya mafi kyau da za a bi ta ita ce a ba mutane kyauta idan ta zo. , ya kara da cewa hakan ya kasance ne saboda batun kiwon lafiyar jama'a ne, kuma don mutane su samu kwarin gwiwa a kai, dole ne a basu kyauta.

Dakta Ejike ya ci gaba da cewa, abin da ya fi dacewa shi ne Nijeriya ta samar da allurar riga-kafin gida wacce za ta iya taimakawa wajen rigakafin COVID-19 yayin da ya lura cewa kasar na da karfin.

Ya ce, “Idan mun tuna, Nijeriya ta samar da wannan allurar riga-kafin cutar shan inna ne a garin Vom na jihar Filato, don taimakawa wajen kawar da kwayar cutar a duk duniya. Har yanzu muna iya yin hakan.

Mun fahimci cewa gwamnatin Najeriya ta saki kudi don wasu bincike don samar da allurar riga-kafin… ba mu san yadda suka tafi da hakan ba, amma da yake muna sa ran kawowa, ya kamata mu sa ido ga maganin gida ma."

Ya bayyana cewa COVID-19 annoba ce guda daya, kuma cewa wata annoba zata zo nan gaba don haka ya shawarci al'umma cewa dole ne su kasance a shirye don samar da alluran riga-kafi don magance su kuma babu shakka cewa Najeriya na bukatar karfin da za ta iya magance su.

Ya jaddada cewa, “Dole ne kuma mu tuna cewa har yanzu muna fama da zazzabin Lassa da cutar Ebola kuma babu alakar mutum da hanyoyin da wadannan kwayoyi ke zuwa.

"Kuma, yadda mutane suka yi ma'amala da dabi'a ta hanyar sare dazuzzuka da kuma yadda muke romancen dabbobi a yanzu yasa wadannan kwayoyin cutar yaduwa daga dabbobi zuwa mutum da mutum"

Dokta Ejike ya kuma ce babbar allurar riga-kafin a yanzu a Najeriya ita ce ta amfani da ladabi da aka shimfida na wanke hannu, amfani da takunkumin fuska, nisantar zamantakewar jama'a da kuma tsafta mai kyau.

KU KARANTA: Boko Haram sun sace ma’aikacin Majalisar Dinkin Duniya a hanyar Maiduguri zuwa Damaturu

Ya ce, “Alurar riga-kafi tana ba da kusan kashi 95 cikin 100 na kariya. Amma ya zama dole Nijeriya ta yi cikakken aiki tare a faɗin al'umma don wayar da kan mutane game da yadda za su kiyaye kansu daga kamuwa da cutar; ba mu isa ba. ”

Duk da haka, Equity International Initiative (Ell) ta gargadi gwamnati wajen tirsasa allurar riga-kafin COVID-19 kan 'yan Najeriya.

Daraktar EII, Miss Helen Okon, ta shaida wa manema labarai a Abuja cewa, bai kamata gwamnati ta sanya hannu kan wata yarjejeniya da kamfanonin harhada magunguna ba wadanda ke da wani kaso na biyan diyya ga kamfani.

Ta ce, “Tambaya ta gaba da dole ne a yi ita ce amincin wannan hanzari tare da riga-kafin. Burtaniya wacce ita ce ta farko da ta fara ba da riga-kafin ta shawarci ‘yan kasar masu fama da rashin lafiyan da kar su sha maganin.

“Kuma Najeriya ta sanya hannu kan wata yarjejeniya da wani kamfanin harhada magunguna wanda ke da wani kaso na biyan diyya ga kamfanin. Ya kamata Najeriya ta tabbata cewa duk wata allurar riga-kafin da ta shigo cikin kasar tana da tsaro kuma ya zama tilas ne. Ka tuna da matsalar tabarbarewar riga-kafin cutar sankarau da ta faru a Kano a shekarar 1996.”

A wani labari, A ranar Alhamis, 31 ga watan Disamba, 2020, mai girma gwamna Babajide Sanwo-Olu ya sa hannu a kan kundin kasafin kudin shekarar 2021.

Jaridar Vanguard ta rahoto Babajide Sanwo-Olu ya rattaba hannu a kasafin kudin N1.163 da ake sa ran gwamnatin Legas za ta kashe a shekarar bana.

An ware 40% na wannan kasafin kudi ta yadda za a kashe biliyan N460 wajen biyan albashi da alawus da sauran abubuwan batarwan yau da gobe.

Domin sauke manhajar labaran Legit.ng a wayar ku ta hannu, latsa wannan rubutu na kasa:

https://play.google.com/store/apps/details?id=com.naij.hausa

Ku biyo mu a shafukanmu na dandalin sada zumunta:

Facebook: https://facebook.com/legitnghausa

Twitter: https://twitter.com/legitnghausa

Idan kuna da wata shawara ko bukatar bamu labari,

Tuntube mu a: labaranhausa@corp.legit.ng

Asali: Legit.ng